Spijsvertering

Spijsverteringskanker, ook wel digestieve oncologie genoemd, legt zich toe op de preventie, opsporing, diagnosestelling en behandeling van kwaadaardige gezwellen van het maagdarmstelsel. Het gaat hier om kanker ter hoogte van de slokdarm, maag, darm, pancreas, lever en de galweg.

Slokdarmkanker

De slokdarm (oesofagus) is het buisvormige, gespierde kanaal waarlangs het eten via de keel de maag bereikt. Het grootste deel van de slokdarm ligt in de borstholte en loopt ongeveer midden door de borstholte van de keel naar de maag.
De wand van de slokdarm bestaat uit lagen. Van binnen naar buiten zijn dat: een slijmvlieslaag, een spierlaag en een ondersteunende bindweefsellaag. Slokdarmkanker ontstaat in het slijmvlies aan de binnenkant van de slokdarm doordat cellen zich in de slokdarm ongecontroleerd vermenigvuldigen en een kwaadaardig gezwel vormen. Risicofactoren zijn overmatig alcoholverbruik, roken of voorafbestaande aandoeningen.

Symptomen

• Slikklachten
• Het gevoel dat je eten niet wil zakken en blijft steken achter je borstbeen
• Klachten tijdens en na het eten (vb. hoesten, eten opgeven of hinderlijke hik)
• Minder eetlust
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Een pijnlijk of vol gevoel achter het borstbeen of hoog in de rug
• Heesheid
• Vermoeidheid en duizeligheid door bloedarmoede

Maagkanker

In je maag slaat het voedsel zich op en begint te verteren door het te vermengen met maagsap. Maagkanker is eerder zeldzaam en kan ontstaan uit een maagpoliep of chronische ontsteking van het maagslijmvlies. Maagkanker komt zelden voor bij mensen jonger dan 40 jaar. De gemiddelde leeftijd op het moment van de diagnose is ongeveer 70 jaar. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen.

Symptomen:

• Brandend maagzuur en oprispingen
• Misselijkheid
• Braken
• Verminderde eetlust en onverklaarbaar gewichtsverlies
• Pijn in de bovenbuik
• Vage pijn in de maagstreek of een vol gevoel in de bovenbuik, idee hebben dat het eten niet zakt
• Duizeligheid en vermoeidheid door bloedarmoede
• Zwarte ontlasting

Dikkedarmkanker

De dikke darm is het laatste deel van je spijsvertering en is ongeveer 1,5 meter lang. In de dikke darm worden voedselresten in het lichaam opgenomen die de dunne darm niet heeft kunnen verwerken. Met knijpbewegingen wordt de ontlasting naar het einde van de dikke darm geduwd.

Symptomen:

• Bloedverlies, bloedsporen in de stoelgang of op het toiletpapier
• Een veranderd stoelgangspatroon
• Valse aandrang
• Vermoeidheid
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende buikpijn

Endeldarmkanker

De endeldarm vormt samen met de anus het laatste deel van de dikke darm en is ongeveer 15 cm lang. Een andere benaming voor de endeldarm is het rectum. Deze fungeert als reservoir waarin we onze stoelgang opstapelen. Wanneer deze opslagruimte vol is, gaat er een signaal naar onze hersenen zodat we aandrang krijgen om naar het toilet te gaan. Door samenwerking van de in- en uitwendige sluitspier kunnen we de uitdrijving van stoelgang coördineren. Bij 20% is er een erfelijke aandoening of familiale voorbeschiktheid.

Symptomen:

• Blijvende verandering in het ontlastingspatroon
• Bloed en/of slijm bij de ontlasting
• Valse aandrang of het gevoel dat de darm niet volledig geledigd wordt
• Aanhoudende ongemakken in de buik zoals pijn, krampen en een opgeblazen gevoel
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende vermoeidheid

Anaal kanaal carcinoom

Deze zeldzame vorm van kanker ontstaat in het anale kanaal of ter hoogte van de huid vlak om de anus heen (anusstreek). Het anaal kanaal carcinoom is geassocieerd met HPV infectie (anogenitale wratten), voorgeschiedenis van SOA’s, voorgeschiedenis van baarmoederhals-, vulva- of vaginakanker, immunosuppressie na HIV infectie of orgaantransplantatie, en roken. Het anaal kanaal bevindt zich ter hoogte van het uiteinde van de endeldarm vlak voor de buitenste sluitspier waarlangs de ontlasting het lichaam verlaat. Cellen van de weefsels kunnen zich abnormaal ontwikkelen en leiden tot goedaardige kwalen of letsels die kunnen uitmonden in kanker als ze niet worden behandeld. Anuskanker kan uitzaaien naar andere plaatsen in het lichaam, bijvoorbeeld in de lymfeklieren in de lies en bekken, lever of in de longen.

Pancreaskanker

De pancreas of alvleesklier is een orgaan dat sappen aanmaakt voor de spijsvertering en hormonen produceert om het suikergehalte in het bloed te regelen. Pancreaskanker ontstaat doordat cellen in de pancreas zich ongecontroleerd vermenigvuldigen en een kwaadaardig gezwel vormen. De tumor kan zich manifesteren ter hoogte van verschillende plaatsen in de pancreas; in de kop, de nek of t.h.v. het lichaam. Tumoren die ontstaan in de cellen die hormonen produceren zijn veel zeldzamer en vaak minder agressief. Pancreaskanker kan op elke leeftijd voorkomen, maar meer frequent vanaf de leeftijd van 60 jaar. Risicofactoren zijn o.a. roken en overmatig alcoholverbruik. In sommige gevallen is er geen duidelijke risicofactor aanwezig.

Symptomen:

• Minder eetlust, eten minder goed verteren
• Misselijkheid
• Zeurende pijn in de bovenbuik of in de rug, uitstralend naar de rug en niet verdwijnt als je gaat liggen
• Verstoord ontlastingspatroon als gevolg van een operatie
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Geelzucht met donkere urine en een bleke stoelgang die wordt veroorzaakt door het samendrukken van de galwegen. De door de lever aangemaakte gal stroomt in dit geval niet langer door tot de darm, doordat de tumor meer en meer plaats inneemt. Deze geelzucht treedt geleidelijk op, zonder koorts of pijn, en gaat gepaard met een gebrek aan eetlust, jeuk en gewichtsverlies.
• Vetdiarree of steatoree (verstoorde vetvertering kan optreden als de tumor de afvoergang van de pancreas dichtdrukt, waardoor de spijsverteringssappen niet in de twaalfvingerige darm terechtkomen)

Pancreasconventie.

Leverkanker

De lever ligt boven in de buikholte onder de ribben en vlak onder de rechter long. Het is een belangrijk orgaan met veel functies (giftige stoffen onschadelijk maken, stollingsfactoren aanmaken, galvloeistof aanmaken, opslag van vitaminen en mineralen, …). Leverkanker is een tumor die ontstaat uit de levercellen en meestal voorkomt bij patiënten die vooraf een leveraandoening hadden (bv: levercirrose, chronische Hepatitis B). Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, meestal na de leeftijd van 55 jaar.

Symptomen:

• Een opgezette lever en (vage) pijn in de bovenbuik
• Misselijkheid en braken
• Verminderde eetlust
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Algehele zwakte en vermoeidheid
• Jeuk en geelzucht (het geel zien van de huid en het oogwit)
• Vochtophoping in de buik (ascites)
• Spontane bloedingen door stollingsstoornissen

Galwegenkanker

De galblaas is een orgaan in de buik. Het is een tijdelijke opslagplek voor gal. Je hebt gal nodig voor het verteren van het eten, en vooral voor het verteren van vetten. Gal wordt aangemaakt door de lever. De vloeistof gaat via de galwegen van de lever naar de dunne darm of naar de galblaas. Er zijn meer galwegen: een deel van de galwegen loopt door de lever of door de alvleesklier. Galwegkanker ontstaat uit de kleinere galwegen in de lever of uit de grotere galwegen die buiten de lever naar de dunne darm lopen. Galwegkanker wordt ook galkanaalkanker of cholangiocarcinoom genoemd.

Er bestaan drie soorten galwegkanker:

• Perihilaire galwegkanker: de tumor zit in de hoofdgalweg net buiten de lever. De medische naam is perihilair cholangiocarcinoom (vroeger ook Klatskintumor genoemd).
• Distale galwegkanker: de tumor zit in het laatste deel van de hoofdgalweg bij de alvleesklier: de distale galweg. De medische naam is distaal cholangiocarcinoom.
• Intrahepatische galwegkanker: de tumor zit in de kleinere galwegen in de lever. Een andere term voor intrahepatische galwegkanker is perifere galwegkanker. De medische naam is intrahepatisch cholangiocarcinoom.

Symptomen:

• Pijn rechts in de bovenbuik
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Geelzucht (gele huid en geel oogwit)
• Verminderde eetlust
• Zwakte en vermoeidheid
• Jeuk over het hele lichaam
• Lichtgekleurde ontlasting
• Donker gekleurde urine
• Koorts
• Misselijkheid en braken

Neuro-endocriene tumoren

Neuro-endocriene tumoren, ook wel NET genoemd, zijn zeldzame tumoren die hun oorsprong hebben in het neuro-endocriene systeem. Neuro-endocriene cellen zitten in veelweefsels van het lichaam. Bij NET groeien deze cellen ongeremd en kunnen ze hormonen en hormoonachtige stoffen produceren. NET kunnen overal in het lichaam voorkomen maar ontstaan meestal in het maagdarmkanaal, de alvleesklier en de longen. Neuro endocriene tumoren kunnen in 3 groepen onderverdeeld worden op basis van hun groeisnelheid. De groeisnelheid zegt iets over de kwaadaardigheid. Door weefselonderzoek kan men vaststellen of het gaat over een traag groeiende NET of een snel groeiende NET.

Symptomen:

• De plaats en grootte van de NET
• De groeisnelheid van de NET
• Eventuele productie van hormonen/hormoonachtige stoffen
• Eventuele uitzaaiingen

Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST)

Een Gastro Intestinale Stroma Tumor (GIST) is een zeldzame vorm van kanker. De tumoren ontstaan uit steunweefsel van het maagdarmkanaal. Een GIST komt het meeste voor in de maagwand (50-70%) en in de dunne darm (20-30%). Een GIST kan ook in de slokdarm, de dikke darm of de endeldarm ontstaan. In zeldzame gevallen ontstaat een GIST op andere plekken in de buikholte. De ziekte kan op elke leeftijd optreden, maar de gemiddelde leeftijd van patiënten bedraagt 60 jaar en mannen worden iets vaker getroffen dan vrouwen.

Symptomen:

Deze tumoren zijn vaak asymptomatisch, wat wil zeggen dat er geen symptomen optreden, vooral als de tumor klein is. Daarom ontdekken artsen dit soort tumor soms toevallig. Als er toch symptomen optreden, kan het gaan om:

• Buikpijn, ongemakkelijk gevoel in de buik
• Misselijkheid en braken
• Een snel verzadigd gevoel na een kleine maaltijd te hebben gegeten
• Een vernauwing van de darm met passagehinder tot gevolg
• Anemie (= een daling van het aantal rode bloedcellen)
• Bloed in de stoelgang en/of een voelbare massa in de buik